blog | 12 februari 2018
Een te vroege 1 april grap? Nee, een onthulling waarvan je hoopt dat hij niet waar is. Maar Natahlie Righton vergist zich niet. En morgen vliegt Halbe naar Moskou voor een ontmoeting met zijn ambtgenoot Lavrov. Die zal hem de hand schudden en hem vragen zich te legitimeren. Nepnieuws is in Rusland bepaald geen onbekend fenomeen maar wat hij over de man tegenover zich vernomen heeft kan onmogelijk betrekking hebben op een minister van Buitenlandse Zaken. Russische machthebbers zijn niet vies van het verspreiden van onzin- berichten maar mijden daarbij het licht van de schijnwerpers. Laat staan dat ze zich in de positie van ooggetuige posteren.
Toch verkeert bewindsman Halbe in goed gezelschap. Hilary Clinton toen nog senator, beweerde al eens dat ze door scherpschutters beschoten werd. In 1996 bij aankomst op het vliegveld van Tuzla, Bosnië. “Ik moest rennen voor m’n leven”, aldus Hilary. Videobeelden van de gebeurtenis toonden later hoe ze lachend hoogwaardigheidsbekleders begroette en bewogen luisterde naar de voordracht van een welkomstgedicht door een achtjarig meisje.
Je zou kunnen zeggen dat je dus nergens meer van op moet kijken. En toch doe je het. Rechtlijnige, stugge, houterige Halbe leent een verhaal om het gevaar van Poetin te benadrukken. Mogelijk gaan er om de minister heen koppen rollen want zijn adviseurs gebruikten het bedenksel om kritiek op het gebrek aan buitenlandervaring van hun baas de kop in te drukken. Zelfs zonder het nu ineenstortende kaartenhuis natuurlijk een meelijwekkende exercitie. Het is alsof ik mezelf hoor zeggen: “Ik ben een vaardige voetballer, een talentvolle spits want op mijn zesde mocht ik met mijn vader mee naar Ajax en zag ik Johan Cruijff scoren tegen Holland Sport.”
Studenten journalistiek hou ik vaak voor dat het maar zelden gebeurt dat uitgerekend jij degene bent die een machthebber betrapt op zijn eerste uitglijder. Alles kan natuurlijk maar het veronderstelt dat de dader meteen bij zijn eerste vergrijp tegen de lamp loopt. De praktijk is meestal anders. Machthebbers beschikken over bruikbare, invloedrijke netwerken en omringen zich vaak met ‘ja- knikkers’. ‘Checks and balances’ wijken voor andere belangen als beoogde resultaten. En dus spoor ik de journalisten in spé aan om te blijven wroeten in het verleden van degene die ze betrappen. Want achter fraude, corruptie en nepotisme gaat vaak een patroon schuil. De pleger zwicht makkelijk voor de verleiding, hij is er immers mee weg gekomen. Bij de ‘jokkenbrok’ treedt vaak een vergelijkbaar effect op. Zo wordt de pathologische leugenaar geboren. In de tijd dat hij m’n eindredacteur was, waarschuwde Aad van den Heuvel treffend voor het verschijnsel nadat hij, in het bijzijn van de redactie, een hoogmogende op een onwaarheid betrapt had. “Voor die man moet je uitkijken, die liegt zelfs als het niet nodig is.”
Terug naar Halbe. De meeste pijn in de onthulling van De Volkskrant schuilt in de aanstaande ontmoeting in Moskou. Het dossier MH17 staat prominent op de agenda. Sergei Lavrov, minister van Buitenlandse Zaken is, stel ik mij voor, vandaag in de loop van de ochtend al geinformeerd over de blunder van zijn Nederlandse ambtsgenoot. Hij had de voorbije dagen al wat bedacht om de kwestie snel van tafel te krijgen maar nu kunnen al die scenario’s van tafel. De leugen van z’n gesprekspartner is een godsgeschenk. Hij verheugt zich op het moment dat Halbe koel en zakelijk probeert te blijven terwijl hij hem confronteert met de overweldigende hoeveelheid aanwijzingen en bewijzen dat pro- Russische rebellen de MH17 met een Russische Buk- raket hebben neergehaald. Lavrov laat zijn Nederlandse collega rustig uitpraten en stelt dan een vraag: “En wie zijn uw bronnen? Of heeft u dat ook opgetekend tijdens een verblijf in de datsja van onze president?” Handenwrijvend biedt hij Halbe daarna een rondgang aan door een Russisiche nepnieuwsfabriek niet ver van het Rode Plein. “U kent hem wel want uw inlichtingendiensten zijn er geïnfiltreerd en hebben hebben er gefilmd. “
Halbe staat in zijn hemd en dat is koud in winters Moskou. Lavrov krijgt met hem te doen. “ Ik bezorg je een foto uit 2006 van het bezoek van die Shell -delegatie aan de datsja van Poetin. En daar blijk jij dan gewoon op te staan. Krijg je het bewijs, dat wij met die MH17 niets van doen hadden, er meteen bij.” Zou willen dat ik er bij was.