Documentaire | 29 juni 2015
Waarom Srebrenica moest vallen
Persbericht:
Srebrenica: Amerikanen hielden luchtsteun tegen
Nederlandse regering niet op de hoogte
De Servische generaal Ratko Mladic wist dat er geen NAVO-luchtaanvallen zouden volgen, toen zijn troepen in juli 1995 de aanval op de door Nederlandse VN-militairen beschermde enclave Srebrenica openden en ruim achtduizend mensen vermoordden. Zes weken eerder besloot de regering Clinton om ‘voor de afzienbare termijn’ geen luchtaanvallen meer uit te voeren op Servische doelen. Washington nam dat besluit ‘in stilte’. Het toenmalige kabinet Kok wist van niets. Dat blijkt uit de 2Doc: Waarom Srebrenica moest vallen (Human/ VPRO in samenwerking met Argos).
Gemaakt door Bart Nijpels & Huub Jaspers. Camera: Ton Vanderplas
Sandy Berger, voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur van de Verenigde Staten.
De regering Clinton besloot op 28 mei 1995 om de luchtaanvallen tegen de Serviërs op te schorten. Dat gebeurde na telefonisch overleg met de Franse president Chirac en de Britse premier Major. Zij drongen bij de Amerikaanse president aan op het stopzetten van de luchtaanvallen nadat honderden VN-militairen waren gegijzeld. De Serviërs ketenden de blauwhelmen vast op strategische plaatsen om zo bombardementen door de NAVO te voorkomen.
Uit interne stukken, die in de documentaire worden getoond, blijkt dat de regering Clinton het besluit ‘in stilte’ nam: ‘ …make no public statement to that effect’, luidt het advies aan de president een dag later.
Generaal bd. Manfred Eisele, militair adviseur VN 1995
Joris Voorhoeve, destijds minister van Defensie, zegt daarover in de documentaire: “Het besluit zoals in de tekst is vastgelegd, daar komt het hele woord Nederland niet in voor. Persoonlijk vind ik dat buitengewoon ernstig. En ook dat dit niet aan Nederland is medegedeeld. Je bent bondgenoot en Nederland had de allermoeilijkste taak in Oost-Bosnië. Dus dat had wel moeten gebeuren.”
Ook de Bosnische regering was niet op de hoogte bevestigt Mohamed Sacirbey, voormalig minister van Buitenlandse Zaken: “Ik wist van niets totdat u het me zojuist vertelde.”
Sandy Berger, voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur van de Verenigde Staten, kan zich het besluit en de gesprekken met de Franse en Britse regeringsleiders herinneren. Hij zegt niet te weten of andere bondgenoten op de hoogte werden gesteld. “Ik veronderstel dat ze geïnformeerd zijn, maar ik weet niet of dat het geval is.”
Het gevolg van het Amerikaanse besluit was dat generaal Ratko Mladic en Radovan Karadzic, politiek leider van de Bosnische Serven, besloten om Srebrenica aan te vallen.
Dr Ilijaz Pilav, overlevende Srebrenica
Sandy Berger, voormalig Nationaal Veiligheidsadviseur van de Verenigde Staten, erkent in de documentaire dat het besluit om de luchtaanvallen op te schorten “geen productief besluit was. “
De uitzending is hier te zien:
The international version can be watched here:
In de media:
30 juni 2016: De opdracht van Dutchbat in Srebrenica was ‘ op voorhand reeds onuitvoerbaar’ aldus minister Hennis van Defensie:
Dutchbatters klagen staat aan wegens’onmogelijke opdracht’ Srebrenica
8 februari 2016: de Bosnische krant Avaz meldt dat het NIOD, op verzoek van het Ministerie van Defensie, aanvullend onderzoek gaat doen naar de val van Srebrenica naar aanleiding van ‘Waarom Srebrenica moest vallen’: artikel in Avaz
29 december 2015: de redactie van NPO Doc kiest tien documentaires die je ‘gezien moet hebben’ uit het aanbod van 2015. ‘Waarom Srebrenica moest vallen’ staat in het het rijtje. Eervol. Tien documentaires
19 december 2015 Radio 1, Argos: Collega en co-maker Huub Jaspers over het hernieuwde onderzoek naar de val van Srebrenica
17 december 2015: Trouw: Dutchbatveteranen blij met nieuw onderzoek Srebrenica
16 december 2015: Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) gaat opnieuw onderzoek doen naar Srebrenica, aanleiding ‘Waarom Srebrenica moest vallen’. NOS: NIOD buigt zich weer over Srebrenica
2 december 2015: De Washington Post meldt het overlijden Samuel ‘Sandy’ Berger: Sandy Berger dies at 70 Berger was nationaal veiligheidsadviseur onder president Clinton en coördinator van de Balkan Task Force ten tijde van de oorlog in Bosnie. Berger liep weg uit het interview dat we met hem maakten voor ‘Waarom Srebrenica moest vallen’ en beschreef het vraaggesprek in een furieuze mail als volgt: “The interview I had with Mr. Nijpels on May 1 was one of the most disingenuous and unprofessional encounters with the press I have hadduring my 40 year career in and around government in Washington. It bordered on dishonest.”
21 november 2015: Oud-premier Kok verbaasd over stil besluit VN-luchtsteun Srebrenica
13 juli 2015: Massacre de Srebrenica : documents à l’appui, les Pays-Bas refusent de porter seuls la responsabilité
7 juli 2015: ‘Onze bondgenoten naaiden ons allemaal’. Staat er boven het interview in Nieuwe Revu. Niet dat ik dat gezegd heb maar het kopt natuurlijk lekker. Het stond ook niet boven het stuk zoals me dat voor publicatie werd toegestuurd. Daar stond als kop: ‘De complete waarheid over Srebrenica is nog lang niet boven tafel’. Een stuk genuanceerder én een uitspraak die ik wél gedaan heb. In het stuk zelf werd ik als volgt geciteerd: “Dus feitelijk hebben onze drie bondgenoten ons allemaal even hard genaaid.” Die quote heb ik, voorzien van het volgende commentaar terug gestuurd: ’Dat woord (genaaid) gebruik ik niet, maak er dan ‘belazerd’ van. En ik heb hier ook gezegd: ‘Veel pijnlijker is hoe de bewoners van Srebrenica in de steek zijn gelaten.’ Danny Koks heeft mijn opmerkingn genegeerd. Net als mijn verzoek om co- maker Huub Jaspers en de Human/VPRO al in het begin van z’n artikel te noemen. Treurig.
29 juni 2015: Trouw: Voorhoeve krijgt eindelijk antwoord
29 juni 2015: Trouw: Dutchbatters geschokt, eisen opheldering
