Tijdens de NAVO-missie (ISAF) in Uruzgan werkten de Nederlanders samen met lokale machthebbers die zich schuldig maakten aan seksueel misbruik van minderjarige jongens. Het misbruik werd volgens anonieme bronnen ook gepleegd in een met Nederlands geld gebouwd mortuarium, recht tegenover Kamp Holland. Een Uruzgaan-veteraan vertelt: “Ik heb er melding van gemaakt bij het Provinciaal Reconstructie Team. Iedereen wist ervan. (…) Het werd niet gebruikt als mortuarium maar om kinderen, jongetjes te misbruiken. ”Het ongemoeid laten van dat misbruik leidt tot veiligheidsrisico’s. Dat blijkt uit de documentaire ‘Onder toeziend oog’ (KRO- NCRV)

Tijdens de NAVO- missie in Uruzgan (ISAF) trainden Nederlanders de Afghan Highway Police (AHP), een militie van krijgsheer Matiullah Khan met wie Nederland formeel geen zaken deed. Dat blijkt uit onderzoek van Brandpunt (KRO-NCRV).

Matiullah Khan leidde, naar eigen zeggen, een militie van tweeduizend gewapende mannen. Nederland werkte officieel niet met de krijgsheer samen. Uit een document dat Brandpunt vandaag publiceert, blijkt dat de Nederlanders de militie van Khan trainden.

In een speciale uitzending besteedt Brandpunt dinsdag aandacht aan de keerzijde van Nederlandse missie in Uruzgan. Om de strijd tegen de Taliban te winnen werkte ISAF ook samen met lokale machthebbers die zich schuldig maakten aan het seksueel misbruiken van minderjarige jongens.

Naar de klote. Troops in contact

Voor het eerst zien we de oorlog in Uruzgan door de ogen van de Nederlandse militairen zelf. Zij vertellen hun verhaal, ondersteund door zelfgemaakte beelden. Gefilmd tijdens hun missie. De documentaire is tot stand gekomen zonder medewerking of tussenkomst van het Ministerie van Defensie. Zeven leden van het 17de- pantserinfanteriebataljon uit Oirschot over hun ervaringen: geen wederopbouwmissie maar vechten, vrijwel dagelijks, tegen een onzichtbare vijand, de Taliban.

“Ik ben er heilig van overtuigd dat we aan het winnen zijn”, dat zegt M. de Kruif, de Nederlandse NAVO commandant voor Zuid- Afghanistan.De Kruif voert het bevel over ruim veertigduizend troepen. Zijn belangrijkste opdracht: de verkiezingen vreedzaam laten verlopen. Reporter volgt hem in de aanloop en bericht vanaf de frontlinie waar de Taliban zich verzet.

Reporter trekt het gebied in dat tot voor kort onder controle was van de Taliban. Aan de hand van Afghaanse ooggetuigen, reconstrueren we de gebeurtenissen van eind vorig jaar toen de Taliban de omgeving rond de Nederlandse basis bij Deh Rawod bezette en de lokale bevolking onderdrukte op een paar kilometer van een Nederlandse basis.  De veiligheidssituatie is verbeterd maar broos. Dat blijkt uit de de mate van beveiliging rond een vergadering van dorpsoudsten en stamleiders in Deh Rawod. Maar ook tijdens een conferentie bij gouverneur van Uruzgan, A. Hamdam in Tarin Kowt heerst nervositeit. Voor het derde jaar onderzoekt Reporter de stand van zaken bij de missie in Uruzgan, Afghanistan.Hoe verloopt bijvoorbeeld de controle op de besteding van het Nederlandse ontwikkelingsgeld? In een gesprek met de nieuwe  (nu) tweehoofdige leiding van de ISAF- missie maken we de balans op.

Hij deelt het lot en leed van de Nederlandse militairen. Is hun vertrouwenspersoon en spreekbuis. Geestelijk verzorger Wilco van Wakeren neemt geen blad voor de mond. Nooit. Zelf doorliep hij de commando- opleiding en diende vijf jaar in het Korps Mariniers. Van Wakeren diende zelf in Bosnië en Irak en weet wat oorlog betekent. De militairen in Uruzgan  zitten vol frustraties. Namens ‘zijn jongens en meisjes’ vertelt Van Wakeren over de werkelijkheid achter wat Haagse politici een wederopbouwmissie blijven noemen. “Er wordt door de politiek alleen maar gecommuniceerd dat het hier gaat om een wederopbouwmissie terwijl er hier vooral geknokt wordt. Dan geef je de militairen niet de erkenning die hen toekomt. Dat vind ik vreselijk. Als je jonge mensen. Jonge jongens en meiden, de zonen en dochters van de natie, als je daar de beslissing over neemt om die naar zo’n gebied als Afghanistan te sturen en ze dan niet te erkennen, dan draait mijn maag om.”

Net als vorig jaar onderzoekt Reporter de Nederlandse ISAF- missie in Afghanistan. Politici blijven het een wederopbouwmissie noemen maar er wordt steeds vaker vooral gevochten. Een paar dagen voor de KRO ploeg in Kabul arriveert is Tim Hoogland omgekomen. De elfde dode aan Nederlandse kant. De soldaat eerste klas, is het eerste slachtoffer dat valt tijdens een vuurgevecht met de taliban. En de vijand wint terrein. “Ze zitten hemelsbreed op drie tot vijf kilometer”, erkent commandant Nico Geerts. Militairen uiten in Reporter voor het eerst openlijk hun frustraties. Van ‘wederopbouw’ is in Uruzgan amper sprake. In plaats daarvan is er de dagelijkse confrontatie met geweld. Ook voor het eerst: gevechtsbeelden vanuit een Apache helikopter. Te zien is hoe de taliban burgers in zet als menselijk schild. Reporter over militairen die vechten tegen een vaak onzichtbare vijand maar meer dan dat, strijden voor erkenning.

Uruzgan. Wat is het antwoord van ISAF op de terreur van de de vijand? Nederlandse militairen staan machteloos tegenover de wreedheid van de  Taliban. De vijand moordt en martelt om de bevolking af te houden van samenwerking met de buitenlandse troepen. 85 procent van de mensen in Uruzgan is analfabeet en ze wantrouwen de ISAF- soldaten. Wat komt er tijdens de eerste maanden terecht van de wederopbouwmissie in Afghanistan?

Ger Kremer is voor zijn laatste missie in Uruzgan. Daar maakt hij de balans op terwijl hij op zijn operatietafel probeert slachtoffers van het geweld in leven te houden. Kremer ziet hoe het wapentuig evolueert en verwondingen en verminkingen steeds erger worden. Vaak onherstelbaar. Hij stopt er mee omdat hij merkt hoe het hem meer en meer bij de keel grijpt. De dreiging, de angst, de gewonden en de doden, ze hebben hun sporen achter gelaten en Ger Kremer blijvend veranderd.