Lotsverbondenheid

De parlementaire enquêtecommissie presenteert z’n eindrapport over Srebrenica: Missie zonder vrede. Den Haag maakt de politieke balans op. “Ik hoop dus dat de compassie met de mensen, met de nabestaanden in het gebied blijft, op een manier die ook wel bij de traditie en de stijl van Nederland hoort” , zei oud premier Kok tijdens zijn verhoor bij de enquêtecommissie. Maakt Nederland die belofte waar? Reporter maakt in Bosnië de humanitaire balans op. Hoe is het zeven en half jaar na de val van Srebrenica met de mensen die de massamoord overleefden?

De internationale gemeenschap richt zich, conform het Dayton vredesakkoord op de terugkeer van vluchtelingen naar hun oude woonplaatsen. Daarmee wil men de door de Serviërs in de oorlog gepleegde etnische zuivering ongedaan maken. Nog maar 820 mensen keerden terug naar Srebrenica. Veel van de overlevenden willen niet terug. Uit angst.

Reporter tekent getuigenissen op die illustreren waar de vrees op gebaseerd is.

Oud minister Jan Pronk: “De schoften lopen nog steeds vrij rond.”

Een varken aan het spit bij vijftien graden onder nul. Een Servische provocatie die onze cameraploeg maar vooral de moslim bevolking moet laten zien wie hier de baas is. Een reeks geweldsmisdrijven van Serviërs versus moslims is onbestraft gebleven.

Servische klanten zingen nationalistische liederen in het restaurant van overlevende Dule Purkovic. Ze vertrekken zonder te betalen.

De overlevenden in de kampen dreigen hun vluchtelingenstatus, en alle daarbij horende steun, te verliezen. De internationale gemeenschap steunt uitsluitend terugkeerders. De rest van de ontheemden valt tussen wal en schip.

Grab Potok

In mei vorig jaar bezochten oud-premier Kok en toenmalig minister van Ontwikkelingssamenwerking Evelien Herfkens onder meer het vluchtelingenkamp Grab Potok. Honderden overlevenden wonen er sinds hun vlucht uit de enclave. De leefomstandigheden, blijkt uit Reporter, zijn er ronduit erbarmelijk. Kok en Herfkens zegden hulp toe.  Staatssecretaris Van Ardenne van Ontwikkelingssamenwerking beloofde de Kamer in oktober jongstleden dat de werkzaamheden in Grab Potok een maand later zouden beginnen. Uit de research van Reporter blijkt dat die belofte nog altijd niet is waargemaakt.

Nederland is de tweede donor in Bosnië. Maar Den Haag handelde krampachtig als het ging om de specifieke hulp aan de overlevenden, bang dat gerichte hulp aan de ontheemden zou worden uitgelegd als een schuldbekentenis voor de gebeurtenissen in 1995. Dit bevestigt oud minister Jan Pronk in Reporter. “Het is misgegaan omdat we allemaal dachten dat iemand anders het wel zou doen. Het is misgegaan omdat we zozeer met de vraag bezig waren of we verantwoordelijk waren dan wel schuld hadden voor datgene wat zich in ‘95 had afgespeeld, dat we niet meer gefocust waren op de gevolgen van één en ander. Dus eigenlijk…er voor zorgen dat je niet verantwoordelijk werd gesteld, betekende ook dat je geen prioriteit gaf aan de steunverlening na de ramp.”

Regie en samenstelling: Bart Nijpels

Research: Paul Koedijk

Camera: Tijn van Neerven

Geluid: Thanassis Pliakis

Lotsverbondenheid is hier te zien: